vergi denetim kurulu başkanlığı ne demek?

Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı (VDK), Hazine ve Maliye Bakanlığı merkez teşkilatı bünyesinde doğrudan Hazine ve Maliye Bakanına bağlı olarak faaliyet gösteren denetim birimi.

Asli görevi vergi denetimi olmakla birlikte teftiş, soruşturma gibi faaliyetleri de yürütür. İnsan kaynağını Vergi Müfettişleri oluşturur. Maliye Bakanlığının farklı denetim birimlerini tek çatı altında toplayan 646 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Resmi Gazete'de yayınlanması ile 10 Temmuz, 2011'de kurulmuştur.¹ Dönemin Maliye Bakanı Mehmet Şimşek VDK'nın vergi incelemelerinde çok başlılığı önlemek, uzmanlaşmayı sağlamak ve Maliye Bakanlığı'nın denetim ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulduğunu kaydetmiştir.²

Tarihçe

Vergi Denetim Kurulu Öncesi Denetim Yapısı

VDK'nın kurulmasından önce Maliye Teftiş Kurulu, Hesap Uzmanları Kurulu, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın merkezi denetim birimi Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı ve taşra denetim birimi Vergi Denetmenleri Büro Başkanlıklarından oluşan çoklu bir denetim yapısı söz konusuydu. Türkiye'de Maliye Bakanlığı’nın fonksiyonlarının artması ve yaygınlaşması gerekçesiyle arttırılan denetim birimlerinin sayısı, bir yandan mükerrer denetime ve kaynak israfına, diğer yandan da denetim kargaşasına ve denetim birimleri arasında koordinasyonsuzluğa sebep olduğu gerekçesiyle eleştirilmekteydi.³ Dokuzuncu Kalkınma Planı Vergi İhtisas Komisyonu Raporunda vergi denetiminin etkinsizliği, kayıt dışı ekonomiyi besleyen faktörlerden biri olarak gösterilmiş ve vergi idaresinin denetim etkinliğinin güçlendirilmesi gerektiği görüşüne yer verilmiştir.⁴

Vergi denetiminde etkinliği arttırma ve koordinasyonu sağlama amacına dönük olarak 2010'da Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu kurulmuştur.⁵ Düzenlemeyle oluşturulan kurulun dışında bırakılan Vergi Denetmenleri, yeni yapıya karşı çıkmıştır.⁶

Vergi Denetim Kurulu'nun Kuruluşu

646 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 27990 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanması ile 10.07.2011 tarihi itibarıyla Maliye Teftiş Kurulu, Hesap Uzmanları Kurulu, Gelir İdaresi Başkanlığı Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı ve Vergi Denetmenleri Büro Başkanlıkları lağvedilerek VDK kurulmuştur. Lağvedilen birimlerde görev yapan denetim elemanları VDK çatısı altında toplanmıştır. Birleşme sonucu Gelirler Kontrolörleri, Maliye Müfettişleri, Vergi Denetmenleri ve Hesap Uzmanları kadroları kaldırılarak Vergi Müfettişliği adı altında tek bir kadro oluşturuldu.⁷ VDK, Maliye Bakanlığı merkez teşkilatında "danışma ve denetim birimi" olarak doğrudan bakana bağlanmıştır. Kurul faaliyetlerini merkezde Başkan, Başkana bağlı 6 Başkan Yardımcısı ve Başkan Yardımcılarına bağlı toplam 21 şube müdürlüğü vasıtasıyla yürütmektedir. Diğer taraftan Kurula verilen görevlerin yerine getirilmesinde, uzmanlaşma ve işbölümünün sağlanması amacıyla Bakan onayı ile doğrudan Başkanlığa bağlı olmak üzere 29 ilde toplam 41 adet Grup Başkanlığı oluşturulmuştur.⁸

Yeni yapı, bir kısım denetim elemanlarınca denetimde etkinliği sağlayacağı, meslek taassubunu ve bürokratik kast sistemini ortadan kaldıracağı düşünülerek savunulmuş ve zihniyet devrimi olarak nitelendirilmiş;⁹ başka bir kısım tarafından ise eğitimi, bilgi birikimini ve deneyimi göz ardı ettiği, merkez ve taşra arasında yetki kademelendirmesine gidilmediği gibi gerekçelerle eleştirilmiştir.¹⁰

Görevleri

Vergi İncelemesi

Vergi incelemesi, ödenmesi gereken verginin doğruluğunun araştırılması, tespit edilmesi ve sağlanmasına yönelik faaliyetlerdir. Türkiye gibi beyan esasına dayalı vergi sistemlerinde mükelleflerin beyanlarının doğruluğunun araştırılması gerekmektedir. Devletin kamu hizmetini sunmak üzere ihtiyaç duyduğu mali kaynaklara ulaşabilmesi, piyasayı düzenlemesi, gelir dağılımında adaleti sağlaması, piyasada eşit koşullarda rekabeti sağlaması ve güvence altına alması gibi ekonomik, mali ve sosyal amaçları gerçekleştirebilmesi için düzgün işleyen bir vergi sistemi gerekmektedir. Vergi denetimi, sağlıklı işleyen bir vergi sisteminin sağlanması açısından önem arz etmektedir. Bu doğrultuda VDK'nın temel amacı, etkin ve verimli vergi denetimi yapmak, kayıt dışı ekonomi ve yolsuzlukla mücadele etmek, teftişlerde etkinliği artırmaktır.¹¹

Aşağıda yer alan tablolarda VDK'nın kurulmasından sonra gerçekleştirilen vergi incelemelerine ilişkin istatistiki bilgiler yer almaktadır.

Yıllar	İncelenen Mükellef Sayısı	Tarhı Önerilen Vergi Tutarı	Kesilmesi Önerilen Ceza
2021¹²	54.065	24.232.837.331	50.748.840.091
2020¹³	47.597	24.921.860.064	40.258.714.890
2019¹⁴	40.763	10.409.577.465	23.520.286.333
2018¹⁵	44.376	8.722.800.218	19.862.613.528
2017¹⁶	44.182	5.878.506.580	14.370.585.725
2016¹⁷	49.817	7.234.873.130	15.904.492.736
2015¹⁸	58.676	9.803.999.983	18.843.082.627
2014¹⁹	55.284	7.939.389.423	16.582.633.968
2013²⁰	71.352	8.561.313.250	19.086.884.477
2012²¹	46.845	4.535.523.091	8.776.095.415
2011²²	16.267	3.926.153.961	6.540.331.412

Teftiş

Teftişin amacı, teftişe tabi birimin, gerek asli ve mali işlemlerini, gerekse teşkilat yapısı ile insan ve maddi kaynaklarını; yerindelik/amaca uygunluk, hukuka uygunluk ve performans bakımından, risk analizleri çerçevesinde değerlendirmek, sorunların çözümü ve iyi yönetişimin başarılması konusunda idareye yardımcı olmaktır.²³ VDK tarafından yapılan teftişlerde, otomasyon programları üzerinden yapılan "e-teftiş" uygulamalarına ağırlık verilmektedir.

Diğer Görevler

1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 228 nci maddesine göre Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:

4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve diğer gelir kanunları kapsamında vergi incelemeleri yapmak,
Her türlü bilgi, veri ve istatistiği toplamak suretiyle oluşturulacak Risk Analiz Sistemi üzerinden mükelleflerin faaliyetlerini gruplar ve sektörler itibarıyla analiz etmek, mukayeseler yapmak ve bu suretle risk alanlarını tespit etmek,
Vergi yükümlülüklerine ilişkin ihbar ve şikayetleri değerlendirmek,
Vergi incelemelerinde Gelir İdaresi Başkanlığı ile gerekli eşgüdümü ve işbirliğini sağlamak,
İnceleme ve denetim sonuçlarını izlemek, değerlendirmek ve istatistikler oluşturmak,
Vergi inceleme ve denetimleri ile raporlamaya ilişkin standart, ilke, yöntem ve teknikleri geliştirmek, inceleme ve denetim rehberleri hazırlamak, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların uyacakları etik kuralları belirlemek,
Performans değerlendirme sistemi oluşturmak ve Vergi Müfettişlerinin performansını bu sisteme göre değerlendirmek,
Vergi kaçırma ve vergiden kaçınma alanındaki gelişmeler ile bunların ortaya çıkarılması ve önlenmesine yönelik yöntemler konusunda araştırmalar yapmak,
Vergi mevzuatı ile ilgili görüş ve önerilerde bulunmak,
Bakan tarafından verilen teftiş, inceleme, denetim ve soruşturmaları yapmak.
Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.

Teşkilat Yapısı

Vergi Denetim Kurulu, faaliyetlerini merkezde Başkan, Başkan Yardımcıları, Daire Başkanlıkları ve şube müdürlükleri vasıtasıyla yürütmektedir. Diğer taraftan Kurula verilen görevlerin yerine getirilmesinde, sektörel ve fonksiyonel uzmanlaşma ile iş bölümünün sağlanması amacıyla Bakan onayı ile doğrudan Başkanlığa bağlı olmak üzere 9 ilde Daire Başkanlıkları oluşturulmuştur.

Kuruluşundan 18/04/2020 tarihine kadar süreçte Grup Başkanlığı şeklinde teşkilatlanan VDK, 18/04/2020 tarihli ve 31103 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 60 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Daire Başkanlıkları şeklinde yeniden yapılandırılmıştır. Mevcut teşkilat yapısı öncesinde 29 ilde grup başkanlıkları şeklinde örgütlenen VDK, yeni modelle birlikte 9 ilde daire başkanlıkları şeklinde örgütlenmiştir.²⁴

Daire Başkanlıkları Öncesi Teşkilat Yapısı ve Grup Başkanlıkları

Kuruluşundan 18/04/2020 tarihine kadar fonksiyonel uzmanlaşma ile iş bölümünü sağlamak maksadıyla aşağıda yer verilen grup başkanlıkları şeklinde örgütlenmiştir.

Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlıkları
Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlıkları
Organize Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele Grup Başkanlıkları
Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlıkları

Mevcut Teşkilat Yapısı

18/04/2020 tarihi itibarıyla fonksiyonel uzmanlaşma ile iş bölümünün yanında sektörel uzmanlaşma hedeflenerek aşağıda yer verilen daire başkanlıkları şeklinde örgütlenilmiştir.

Denetim Daire Başkanlıkları: Adana, Antalya, Bursa, Gaziantep, Kocaeli, Konya
Vergi Kaçakçılığı Denetim Daire Başkanlıkları: Ankara, İstanbul, İzmir
Vergi İadeleri Denetim Daire Başkanlıkları: Ankara, İstanbul, İzmir
Sektörel Denetim Daire Başkanlıkları: Ankara, İstanbul, İzmir

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

Orijinal kaynak: vergi denetim kurulu başkanlığı. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

↩
↩
Mesut HASTÜRK, Türkiye'de Vergi Denetiminin Etkinliğinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi, 2010, sf. 88 ↩
DPT, "Dokuzuncu Kalkınma Planı Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu", Ankara, 2006. ↩
↩
↩
↩
↩
Vergi Müfettişleri Derneği Genel Başkanı Aykut Güleç, "Vergide yeni yapı ZİHNİYET DEVRİMİ ", 27.09.2011, yenisafak.com.tr. Erişim Tarihi: 06.03.2014 ↩
Hesap Uzmanları Derneği Başkanı Necdet GÖKMEN, *Vergi Denetimin Yeniden Yapılanmaya Şimdi Daha Fazla İhtiyaç Var *, Vergi Dünyası, Sayı:360, sf.6 ↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
"VDK Faaliyet Raporu 2015 " vdk.gov.tr, 11.03.2016. Erişim Tarihi: 10.04.2016 ↩
"VDK Faaliyet Raporu 2014 " vdk.gov.tr, 09.02.2015. Erişim Tarihi: 16.02.2015 ↩
"Maliye, 2013'te vergi cezası rekoru kırdı " radikal.com.tr, 13.01.2013. Erişim Tarihi: 06.03.2014 ↩
↩
↩
↩
↩